Często zastanawiamy się, czy należy wymieniać olej silnikowy, gdy zmieni kolor na czarny? To, że olej robi się czarny to normalna sprawa i nie należy obwiniać za ten – można by rzec naturalny proces – rodzaju oleju ani dopatrywać się nieprawidłowości w działaniu silnika. Wręcz przeciwnie – jeśli olej w silniku czarnieje, to znaczy tylko tyle, że nie pozwala on na odkładanie się zanieczyszczeń na silniku.

Za co odpowiedzialny jest olej silnikowy?

Olej silnikowy otrzymywany jest z bazy olejowej, która powstaje z przeróbki ropy naftowej oraz dodatków uszlachetniających. Olej silnikowy bez dodatków uszlachetniających nie byłby w stanie spełnić wszystkich wymaganych od niego funkcji. Dodatki uszlachetniające wnoszą nowe właściwości do oleju, poprawiają właściwości już istniejące oraz chronią olej przed utratą właściwości użytkowych. Najważniejszą grupę dodatków uszlachetniających stanowią detergenty i dyspergatory (TBN). Ogólnie można powiedzieć, że im wyższy poziom TBN w oleju, tym wyższa klasa oleju.

Oleje silnikowe muszą spełniać wiele funkcji w celu odpowiedniej współpracy z silnikiem. Click To TweetDo najważniejszych funkcji oleju silnikowego zalicza się:

• właściwości smarne,
• rozruch zimnego silnika,
• zmniejszenie oporów tarcia, co przekłada się na mniejsze zużycie paliwa,
• zabezpieczenie przed korozją i rdzewieniem,
• utrzymywanie silnika w czystości – miarą obecności środków myjąco-dyspergujących jest TBN,
• chłodzenie silnika,
• doszczelnienie komory spalania,
• wygłuszenie silnika.

Rodzaje olejów silnikowych

Oleje silnikowe dzieli się na trzy podstawowe grupy: oleje syntetyczne, mineralne i półsyntetyczne. Oleje syntetyczne to takie, w których olej bazowy powstaje w wyniku syntezy chemicznej. Uważane są za najlepsze, ponieważ przeważają oleje półsyntetyczne i mineralne pod kątem ochrony silnika i są bardzo odporne na działanie wysokich temperatur. Zaleca się je stosować w nowszych modelach aut, ale również nadają się do szczególnie obciążonych silników (np. z turbodoładowaniem).

Oleje półsyntetyczne powstają w wyniku zmieszania oleju syntetycznego z mineralnym. Zawartość dodatku syntetycznego najczęściej nie przekracza 30%. Dodatek oleju syntetycznego zapewnia dobre właściwości przy rozruchu zimnego silnika, ochronę silnika przed zużyciem i utrzymanie go w czystości. Oleje półsyntetyczne są tańsze od tych syntetycznych, dlatego cieszą się dużą popularnością.

Oleje mineralne są gęstsze i mają gorsze parametry w porównaniu do olejów syntetycznych. Zaleca się je stosować w starszych samochodach o dużych przebiegach.

Co powoduje, że olej w silniku jest czarny?

Wielu kierowców zastanawia się, dlaczego olej w silniku jest czarny? Otóż jest to proces całkowicie naturalny, bowiem w wyniku spalania oleju napędowego powstaje sadza, która następnie przedostaje się do skrzyni korbowej i miesza z olejem. Ilość sadzy uzależniona jest od wielu czynników, takich jak: stan silnika czy wiek samochodu, lecz nawet w nowoczesnych samochodach czarny olej w silniku jest praktycznie nieunikniony.

Czarny olej silnikowy nie jest żadną nieprawidłowością, a to dzięki obecności dyspersantów. Click To Tweet Dyspersanty znajdujące się w oleju silnikowym mają nie dopuścić do tego, aby sadza w jakikolwiek sposób spowodowała uszkodzenie silnika. Dzięki dyspersantom sadza nie łączy się w większe cząsteczki i nie osadza w zakamarkach silnika.

Z punktu technicznego czernieje oleju silnikowego nie jest niczym złym, trzeba jednak pamiętać, że wpływ na szybkość czernienia ma jakość oleju. Olej słabej jakości może przyspieszyć ten proces. Aby spowolnić czernienie oleju, przy zakupie oleju, warto wybierać te z wyższą liczba zasadową TBN, a także dbać o regularną wymianę oleju silnikowego w samochodzie.

Wymiana oleju silnikowego

Olej silnikowy możemy wymienić samemu lub zlecić to zadanie mechanikowi. Jeśli decydujemy się na samodzielną wymianę oleju, koniecznie trzeba pamiętać o tym, by olej silnikowy wymieniać przy rozgrzanym silniku, ponieważ wyższa temperatura przyspieszy proces wyciekania zużytego oleju.

Na początku należy odkręcić korek spustowy i zlać do przygotowanej miski zużyty olej silnikowy. Kiedy cały olej spłynie, należy dokładnie oczyścić miejsce nowego filtra. Uszczelkę w nowym filtrze trzeba zwilżyć nowym olejem, po czym ją ostrożnie dokręcić. Po wymianie filtra można przystąpić do wlewania oleju. Początkowo zaleca się wlać ok ¾ pojemności i odczekać kilka minut, aż olej się “rozprowadzi” w silniku. Bagnetem można sprawdzić poziom oleju. Po wlaniu oleju należy uruchomić silnik i pozwolić mu pracować na wolnych obrotach przez kilka minut, po czym ponownie sprawdzić poziom oleju.

Jak często wymieniać olej w samochodzie?

Na pracę silnika ma wpływ odpowiednio dobrany typ oleju silnikowego i jego regularna wymiana. Najczęściej zalecenia odnośnie wymiany oleju silnikowego są wskazane przez producenta. Jednak niezależnie od tego, co zostało napisane na opakowaniu, wymiany oleju należy dokonywać co 10.000 – 30.000 km (w zależności od typu samochodu i rodzaju oleju). Oleje syntetyczne, które charakteryzują się najlepszymi parametrami, wymienia się z reguły najrzadziej.

Przyjęło się, że niezależnie od przebiegu, który zrobimy (nawet jeśli miałoby to być 5.000 km) oleje powinno wymienić raz do roku, ponieważ wpływem działania różnic temperatur traci on swoje właściwości.

Dobór oleju silnikowego

Przy wyborze konkretnego oleju należy zwrócić uwagę na jego klasyfikację jakościową, która określa właściwości użytkowe oleju oraz jego właściwości smarne pod kątem silników danego typu. Wyróżnia się dwa rodzaje klasyfikacji:

• europejska ACEA,
• amerykańska API.

Klasyfikacja API opracowana przez Amerykański Instytut Naftowy dzieli oleje silnikowe na te oznaczone symbolem S, czyli przeznaczone do silników benzynowych oraz oznaczone symbolem C – stosowane w silnikach wysokoprężnych.

Klasyfikacja ACEA obejmuje nowoczesne oleje silnikowe, które podzielone są na cztery grupy:

• A: do silników benzynowych,
• B: do samochodów z zapłonem samoczynnym,
• C: do silników Diesla,
• E: do stosowania w wysokoprężnych silnikach samochodów ciężarowych.

Kolejnym parametrem, na który należy zwrócić uwagę podczas wyboru odpowiedniego oleju to jego klasa lepkości (SAE), która określa temperaturę, w jakiej olej może być używany. Oleje pod kątem klasy lepkości jeszcze do niedawna dzielono na oleje zimowe (opisywane literą W i cyfrą) oraz letnie (opisywane samą cyfrą). Obecnie mamy najczęściej do czynienia z olejami wielosezonowymi, które oznaczone są przez dwie cyfry oddzielone literą W i myślnikiem (np. 5W-40). Liczba umieszczona po literze W określa lepkość w wysokich temperaturach. Im wartość jest wyższa, tym olej jest gęstszy w wysokiej temperaturze. Z kolei niższa cyfra oznacza, że olej jest rzadszy w wysokich temperaturach.

Kupując olej silnikowy trzeba jednak pamiętać, że właściwy rodzaj oleju to taki, który zalecany jest przez producenta samochodu.