Olej silnikowy uważany jest za jeden z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w samochodzie. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania poszczególnych elementów jednostki napędowej. Przede wszystkim odpowiada za zapewnienie odpowiedniego smarowania, czyli rozdzielenie poszczególnych części, odprowadzenie ciepła z silnika i ochrona przed korozją. Ale to nie wszystko, olej silnikowy bierze również udział w oczyszczaniu podzespołów silnika i w dużym stopniu wpływa na osiągi silnika. Ze względu na szereg funkcji, które spełnia, każdy kierowca doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że bez oleju nie może funkcjonować żaden pojazd. O ile znaczna część kierowców na temat lepkości olejów silnikowych i ich rodzajów wie stosunkowo wiele, to mało kto zastanawia się nad tym, jak powstaje olej silnikowy.

Z czego składa się olej silnikowy?

Współczesne oleje silnikowe bardzo długo zachowują swoje właściwości, co jest zasługą odpowiedniego składu chemicznego. Najbardziej typowy olej silnikowy składa się z bazy olejowej i dodatków uszlachetniających. Baza olejowa określa, czy olej jest syntetyczny, półsyntetyczny czy mineralny. Baza może być różna w zależności od rodzaju oleju. Oleje mineralne powstają w wyniku destylacji ropy naftowej, z kolei dla produktów syntetycznych podstawę stanowi synteza chemiczna. Mieszkanka tych baz daje olej półsyntetyczny.

Baza stanowi najczęściej około 80% oleju, pozostałe 4-6% to stabilizatory lepkości, które odpowiadają za zapewnienie stabilnej lepkości oleju pomimo zmian temperatury. Około 10-15% to dodatki uszlachetniające, w skład których wchodzą m.in.: detergenty i depresatory, które odpowiadają za redukcję osadów i utrzymanie silnika w czystości, antyutleniacze spowalniające starzenie się oleju, dodatki przeciwzużyciowe zapobiegające korozji. W oleju pojawiają się także modyfikatory tarcia, są to dodatki rozpuszczalne w oleju, których zadaniem jest redukcja tarcia i zmniejszenie ilości spalanego paliwa.

Olej silnikowy w wyniku eksploatacji intensywnie miesza się z powietrzem, co powoduje jego pienienie. Pienienie jest niekorzystne dla pracy silnika, dlatego do olejów dodawane są także dodatki antypienne. Grupę tę stanowią najczęściej silikony, które odpowiadają za lepsze wypieranie powietrza i zapobiegają tworzeniu się piany.

Dodatków do olejów może być wiele w zależności od receptury i ciężko wymienić je wszystkie. To one w największym stopniu wpływają na parametry oleju, dlatego ich szczegółowy skład jest bardzo często tajemnicą samego producenta.

Jak powstaje olej silnikowy?

Powstawanie oleju silnikowe to długi proces, na który składa się kilka etapów.

Rafinacja ropy naftowej

Oleje bazowe powstają w procesie głębokiej rafinacji ropy naftowej. Do typowych procesów rafinacji należy:

• odsalanie – usuwanie zanieczyszczeń w postaci soli z ropy naftowej,
• częściowe odparowanie,
• destylacja próżniowa.

W kolejnych etapach produkcji wykorzystywane są procesy chemiczne, do których zalicza się:

• ekstrakcja rozpuszczalnikowa, czyli usuwanie związków niepożądanych za pomocą odpowiednich rozpuszczalników,
• odparafinowanie – proces usunięcia nasyconych węglowodorów w celu poprawy płynności olejów w niskich i wysokich temperaturach,
• hydrofinishing – etap ten ma na celu poprawę barwy i stabilności oksydacyjnej produktów poprzez usunięcie niepożądanych związków siarki i azotów.
• hydrotreating – metoda ta wykorzystuje działanie bardzo wysokich temperatur w celu zastąpienia zanieczyszczeń w postaci węglowodorów aromatycznych tymi niearomatycznymi, dzięki czemu baza olejowa staje się czystsza.

Wymienione procesy rafinacji bez wątpienia mają wpływ na uzyskanie odpowiedniej jakości oleju bazowego. Z tego powodu proces rafinacji musi odbywać się pod ścisłą kontrolą jakości.

Blendowanie oleju silnikowego

Określenie “blednowanie” pochodzi od angielskiego słowa blending i oznacza “mieszanie”. Click To Tweet W odniesieniu do olejów silnikowych proces blendowania obejmuje mieszanie olejów bazowych produkowanych przez rafinerię z pakietem dodatków uszlachetniających, dobieranych indywidualnie do każdego rodzaju oleju. Blendowanie to ostatni etap produkcji oleju silnikowego, ale dopiero na tym etapie olej otrzymuje takie właściwości, które pozwalają mu optymalnie chronić silnik.

Pierwsze oleje silnikowe, które powstawały po 1930 roku zawierały wyłącznie olej bazowy bez żadnych dodatków. Dla ówczesnych samochodów taka ochrona była wystarczająca, sytuacja jednak uległa zmianie w drugiej połowie XX w. Nowe modele samochodów potrzebowały lepszej ochrony i niejako wymusiły na producentach olejów silnikowych modyfikacji składu olejów po to, aby tworzyć produkty optymalne do wymagań rynku.